Jeffrey Van Daele
Tot 2010 werkte Jeffrey als IT-coördinator in het onderwijs. Door zelfstudie en jarenlange praktijkopdrachten kon hij in 2010 zijn baan opgeven om fulltime fotograaf te worden. Dit bestond enerzijds uit het geven van fotografielessen in het volwassenenonderwijs en anderzijds uit het fotograferen van evenementen, producten en portretten als freelance fotograaf. Maar “the call of nature” was sterker dan verwacht en het duurde niet lang voordat Jeffrey de beslissing nam om zijn passie te volgen en zich alleen op de discipline natuurfotografie te richten.
Tot op de dag van vandaag is Jeffrey een toegewijde leraar die zijn studenten inspireert en motiveert, niet alleen op zijn eigen school, maar ook tijdens de vele workshops, lezingen en internationale fotografiereizen die hij begeleidt.
Degenen die zich in de natuur verdiepen, hebben doorgaans weinig zin om met technologie te worstelen. Dierenliefhebber Jeffrey Van Daele legt uit hoe je probleemloos je camera gebruikt, in het moment blijft en je natuurfotografie verbetert.
De mensheid heeft een aangeboren fascinatie voor het dierenrijk. De eenvoudige drang om te overleven in het dierenrijk staat in schril contrast met zijn complexe aanpassingen, waarbij een delicaat evenwicht wordt gevonden dat we kennen als de natuur. In tegenstelling tot observaties van ons eigen leven, is er niets gegarandeerd en is er weinig bekend. Degenen die onverschrokken genoeg zijn om wilde dieren te fotograferen, doen dit om mensen eraan te herinneren dat we niet alleen zijn op deze planeet.
Jeffrey Van Daele is zo’n beeldmaker. Hij is al tientallen jaren bezig met het documenteren van wilde dieren, dichtbij en ver weg. Hij is echter niet ver verwijderd van de passie waarmee het allemaal is begonnen.
“Toen ik jong was, had ik altijd al een voorliefde voor dieren. Als kind besteedde ik veel tijd aan het tekenen van dieren op basis van alle schetsen die ik maar kon vinden. Ik nam ook regelmatig zwerfkatten mee naar huis,” herinnert Jeffrey zich. “Op een gegeven moment had ik zoveel kittens in huis genomen dat we 20 katten in onze straat hadden. Ik werk nog steeds aan een documentaireserie over geredde dieren.
“Fotografie begon voor mij als backpacker. Ik reisde vijf weken per jaar om dieren in het wild te zien. Natuurlijk wil je je die ervaringen herinneren, dus begon ik foto’s te maken. Dat evolueerde op natuurlijke wijze tot een verlangen om ze beter te maken.”
Foto 2023 © Jeffrey Van Daele | FUJIFILM X-H1 en FUJINON XF100-400mmF4.5-5.6 R LM OIS WR, 1/850 sec bij F8, ISO 400
Als je aan natuurfotografie denkt, denk je al gauw aan de zeldzaamste dieren. Maar de meesten van ons zullen nooit getuige zijn van een grote katachtige in zijn natuurlijke habitat. Als dat toch zo zou zijn, dan zou het naar alle waarschijnlijkheid een gemiste kans zijn, in ieder geval zonder jarenlange ervaring om op terug te vallen. Om op de onmisbare momenten op je vaardigheden te kunnen vertrouwen, zul je ze eerst moeten aanscherpen in een arena waar de inzet niet zo hoog is.
“Mijn thuisland, België, is klein, maar bijzonder fotogeniek. Het is makkelijk om hier natuurfoto’s te maken, als je de juiste locaties maar kent en openstaat voor allerlei diersoorten,” geeft Jeffrey aan. “Er zijn hier bijvoorbeeld tal van vogels te vinden. Voordat ik regelmatig naar het buitenland ging, fotografeerde ik de hele lente door vogels en onderzocht ik welke soorten zich op welke pittoreske locaties zouden laten zien. Toen ik te vaak op pad was om hun migratie te volgen, begon ik in plaats van vogels konijnen vast te leggen. Dat was ook een enorm leuke tijd. In de schemering kun je getuige zijn van geweldige actiemomenten.”
Hoewel velen op zoek gaan naar grotere dieren, is er genoeg boeiends te vinden op kleinere schaal. Insectenfotografie kan vrijwel overal worden nagestreefd, en wanneer ze vakkundig worden gefotografeerd, bieden deze minuscule scènes net zoveel drama.
“Ik vind het fantastisch om macrobeelden van vlinders en andere wezens te creëren,” onthult Jeffrey. “Het is het makkelijkst ‘s morgens omdat de dieren dan nog niet zo beweeglijk zijn. Als je vroeg opstaat op een rustige ochtend, ben je alleen met de natuur.”
De volgende stappen omvatten het creëren van een frame dat technisch bekwaam en kunstzinnig inspirerend is. De eerste stap is een kwestie van instellingen.
“Ik zou aanraden om sluitervoorkeur te combineren met Auto ISO en vervolgens oogdetectie-autofocus te gebruiken,” adviseert de professional. “Met de juiste instellingen levert je camera een scherp beeld voor je, zodat je je op het hele plaatje kunt concentreren.”
Foto 2023 © Jeffrey Van Daele | FUJIFILM X-H1 en FUJINON XF100-400mmF4.5-5.6 R LM OIS WR, 1/125 sec bij F5.6, ISO 8000
In de afgelopen maanden was Jeffrey uitgerust met de FUJIFILM X-H2S, een ideale camera voor natuurfotografie. Met een gestapelde sensor van 26,1 megapixels, blackoutvrije bursts van 40 bps en een autofocus voor onderwerpdetectie op basis van deep learning, beschikt deze camera over alles wat een natuurfotograaf zich kan wensen.
“Ik gebruik de X-H2S doorgaans met FUJINON XF100-400mmF4.5-5.6 R LM OIS WR. Deze combinatie maakt de technische kant van natuurfotografie heel eenvoudig. Het is geweldig. Ik heb de camera eerst getest in Afrika, waar dieren constant in en uit het frame rennen. Ik was de enige in mijn jeep die altijd kon vertrouwen op de oogdetectie-autofocus,” zegt Jeffrey. “Het is sindsdien nog verder verbeterd met een firmware-update.
“Focus vindt meestal het oog. Als dat niet het geval is, detecteert de focus een hoofd. Als het hoofd wordt gemist, wordt scherpgesteld op het hele dier. Ik vraag mezelf soms af: als de focus ooit niet perfect zou landen, is het resultaat dan toch beter dan wat ik in zo’n korte tijd zou kunnen doen? Het antwoord is ja. Zo weet ik dat het een goede instelling is.”
Met lange, snelle primes die beschikbaar zijn binnen de X Series, is de zoomkeuze van Jeffrey puur creatief.
“Ik kan de FUJINON XF200mmF2 R LM OIS WR gebruiken, een fantastische lens die nog langer wordt met de 1,4x- of 2x-verlengers, maar de mogelijkheid om uit te zoomen is geweldig. Op dit punt in mijn beeldvormingsproces probeer ik zoveel mogelijk van de omgeving van de dieren te laten zien.
“Voor macrofotografie gebruik ik FUJINON XF80mmF2.8 R LM OIS WR Macro, omdat hoe langer de brandpuntsafstand is, hoe meer je kunt spelen met scherptediepte. Ik creëer graag close-upscènes met veel bokeh.”
Foto 2023 © Jeffrey Van Daele | FUJIFILM X-T4 en FUJINON XF100-400mmF4.5-5.6 R LM OIS WR, 1/450 sec bij F5.6, ISO 1250
Verdere creatieve besluitvorming vereist, zoals altijd, de keuze tussen kleur en monochroom. Als het op dierenfotografie aankomt, heeft Jeffrey een duidelijke voorkeur, ondanks dat hij met enige regelmaat voor beide opties kiest.
“Als het landschap net zo belangrijk is als de dieren, of tijdens het ‘gouden uur’, kies ik 80% van de tijd voor kleur,” vertelt hij. “Op het moment dat het licht harder wordt, stap ik over op monochroom. Ik vertel mijn leerlingen altijd: als kleur je foto niet iets specifieks geeft, gebruik het dan niet. Ik vind ook dat er in zwart-wit minder afbreuk wordt gedaan aan de emotie.
“Het moment dat ik een Fujifilm MONOCHROME Filmsimulatie zag, was ik verkocht. Mijn zoeker geeft bijna altijd in zwart-wit weer, zelfs als ik van plan ben het beeld in kleur te delen. Als je naar een scène in zwart-wit kijkt, zie je meer schaduwen, licht, patronen en structuren. ACROS+R heeft mijn voorkeur omdat het blauwe luchten een stuk donkerder maakt.”
Foto 2023 © Jeffrey Van Daele | FUJIFILM GFX50R en FUJINON GF32-64mmF4 R LM WR, 1/280 sec bij F11, ISO 800
Vervolgens moet de compositie geperfectioneerd worden. Voor sommige natuurfotografen is het een kwestie van geluk, of geduldig wachten met je camera gericht op een vooraf bepaald frame, maar dan nog zonder dier. Deze vluchtige momenten, hoe opwindend ze ook zijn, vormen niet het grootste deel van het werk van Jeffrey.
“Het is vooral een misvatting over natuurfotografie dat je niet veel tijd hebt met de dieren,” legt hij uit. “Als je weet waar je moet zoeken, kun je prachtige momenten meemaken.
“Mijn foto van de cheeta op de zandduin is daar een goed voorbeeld van. Dat is eigenlijk een rehabilitatiecentrum voor dieren, wat een win-winsituatie is, omdat ik ze financieel kan ondersteunen en in ruil daarvoor een zeldzame kans krijg. Ik vroeg ze om een spoor vlees naar de duin achter te laten in de hoop dat de cheeta het zou volgen en lang genoeg zou blijven staan zodat ik de foto kon maken.
Foto 2023 © Jeffrey Van Daele | FUJIFILM GFX50R en FUJINON GF32-64mmF4 R LM WR, 1/2200 sec bij F4.5, ISO 400
“Je krijgt deze kansen niet alleen bij dieren zoals grote katachtigen,” vervolgt Jeffrey zijn verhaal. “In België hebben we vogelkijkhutten om duikende ijsvogels en gieren met hun prooi te bekijken. Het is verbazingwekkend wat je zo kunt doen. Ik bezoek geen hutten omdat ik dan de verbinding met de natuur verlies, maar in die meer gecontroleerde situaties kun je je compositie zorgvuldiger kiezen.
“Situaties in het wild zijn moeilijk, omdat je geluk moet hebben om überhaupt iets te zien, maar het helpt om het dier te kennen. Op een driedaagse safari kan ik vrijwel zeker een foto nemen van giraffen die bij ochtendlicht op een vlakte staan, mits ik de gebruikelijke verblijfplaats van de dieren ken.
“Als ik een kans tegenkom, zoals een vogel in het park, heb ik twee opties,” verklaart de fotograaf. “Ik kan de foto direct maken zoals deze is, of naar de scène kijken en zeggen: dit wordt geen geweldige compositie, ik zou meer naar links moeten staan. Ik creëer het beeld in mijn hoofd voordat ik mijn camera optil. Persoonlijk neem ik altijd het risico dat de vogel wegvliegt in plaats van genoegen te nemen met een saaie foto.”
De laatste onthulling van Jeffrey komt voort uit jarenlange ervaring en benadrukt de voortdurende innerlijke strijd die elke natuurfotograaf voert. De opwinding van een moment moet kortstondig onderdrukt worden om een adembenemend beeld te kunnen creëren en koesteren.
Foto 2023 © Jeffrey van Daele | FUJIFILM X-T5 en FUJINON XF50-140mmF2.8 R LM OIS WR, 1/8 sec bij F5, ISO 160
“Vergeet het dier dat je fotografeert,” concludeert hij. “Als je een leeuw fotografeert en al je mentale focus op hem richt, krijg je een foto van een leeuw. Als je je camera op hem richt en vervolgens naar al het andere kijkt, staat er nog steeds een leeuw in het midden van je foto, maar je zult de rots op de achtergrond opmerken die je compositie uit balans brengt, of hoe het licht door verre bomen glinstert. Als je dieren wilt spotten, doe dat dan, maar leg je camera opzij.
“De geleefde ervaring is enorm belangrijk en is niet alleen afkomstig van de beelden. Als ik de zon boven een landschap zie opkomen, of een leerling zie glimlachen omdat ze net voor het eerst getuige is geweest van een detail van de natuur, doet dat me plezier. Bij elke excursie ben ik me bewust van het voorrecht dat ik heb om zo’n mooie wereld te ervaren.”