Van dichterbij bekeken Macrofotografie met Maarten van der Voorde

Documentairefotograaf Maarten van der Voorde zet zich in om de wereld vast te leggen zoals hij die vindt. Hij schetst hoe deze beeldvormingsfilosofie zijn benadering van macro-onderwerpen vorm geeft en waarom Fujinon objectieven de perfecte hulpmiddelen zijn.

Macrofotografie combineert superieure aandacht voor detail met een bewuste zoektocht naar onderwerpen en belichaamt wat het betekent om de wereld door een ander objectief te bekijken.

Terwijl sommige beoefenaars hun beelden rigoureus plannen – ze maken kleine sets en dragen verlichting mee – voor de multidisciplinaire documentarist Maarten van der Voorde, is macrofotografie gewoon een andere arena voor het vastleggen van de wereld, precies zoals deze zich aandoet.

Documentairefotograaf worden

“Ik begon met fotografie toen ik ongeveer 16 jaar oud was – dat is al lang geleden”, begint Maarten. “Ik startte met natuurfotografie, maar begon geleidelijk als professional andere soorten projecten te verzamelen.”

Zijn diverse carrière heeft geleid tot een bijzonder scherpe reeks vaardigheden, hoewel een gelukkig ongeluk al in 2015 een totale paradigmaverschuiving veroorzaakte in Maartens benadering van de kunst.

“Ik reisde met een goede vriend van mij, een National Geographic-fotograaf en het was mijn taak om foto’s van hem te maken terwijl hij zijn werk deed. Ik had mijn FUJIFILM X100 – gewoon voor de lol – meegenomen, maar op een dag liet ik mijn belangrijkste camerabody achter. We waren buiten en hadden wat foto’s te nemen voor het artikel, dus zei hij: ‘Je hebt die camera, doe het daarmee.’

“Ik begon de X100 te gebruiken en dit veranderde helemaal mijn gedachten over fotografie. Het duwde me naar meer rapportage- en documentairefotografie – dat doe ik nu. Al mijn foto’s zijn nu documentair. Het verhaal kan alles zijn, alles, maar in principe ben ik een verhalenverteller.”

Een geduldige benadering

De manier waarop Maartens pure documentaire geest zich uit in macrofotografie begint met zijn houding ten opzichte van licht.

“Soms heb je het en soms niet. Licht is als een geschenk. Ik heb geen flitser, geen lichtpanelen – ik werk alleen met wat er beschikbaar is. Je kunt in mijn foto’s zien dat als er licht op de achtergrond komt, dat alleen natuurlijk is. Je kunt een bokeh-effect bereiken met zonlicht dat door de bomen komt.

“Als ik een bewolkte dag tref, moet ik anders werken. Je moet met het licht spelen, niet ertegen vechten. Je moet spelen met wat je hebt om echt natuurlijke foto’s te krijgen.”

Maartens perspectief op het vinden van onderwerpen voor macrofotografie is vergelijkbaar.

“Ik ga waar ik weet dat ik vlinders of paddenstoelen kan vinden. Maar misschien moet je er meerdere keren naartoe om het beeld te krijgen. Bij paddenstoelen moet je in de loop van een paar weken gaan, keer op keer. Soms kom ik thuis met twee of drie foto’s – en soms heb ik niets. Dat is de sport van dit soort fotografie.

“Als ik met dieren in het wild werk, ben ik de gast. Ik ben de bezoeker in hun omgeving en geen enkel beeld is de moeite waard om veranderingen aan te brengen in hun leefomgeving. Je kunt de foto’s krijgen die je wilt, of je kunt met lege handen naar huis gaan.

“Op een van mijn foto’s schijnt het licht mooi op een kikker. Het duurde drie of vier uur voordat ik dat speciale licht had waar het moest zijn. Ik weet dat er mensen zijn die gewoon de kikker oppakken en hem ergens in zulk licht plaatsen, of in beter licht, zelfs. Maar alle bacteriën op je handen kunnen in de kikker komen omdat hun huid zo doorlaatbaar is. Je doodt de kikker voor de foto, en dat mag je nooit doen.”

Schoonheid herdefiniëren

Felgekleurde bloemen en insecten zijn verleidelijke doelwitten voor macrofotografen, maar Maarten suggereert dat minder klassiek mooie onderwerpen net zoveel aandacht verdienen, terwijl ze een veel interessantere uitdaging vormen.

“Vlinders zijn mooi, maar de paddenstoel is een heel ander organisme. Als je het wilt laten zien, moet je zo zeker zijn met je achtergrond. Ik zal heel goed kijken naar de kleuren en het licht, zodat ik de paddenstoel de eer kan geven die hij verdient.

“Enerzijds is het gemakkelijk om een foto te maken van een paddenstoel in het bos. Maar het is moeilijk om het drama en de emotie te krijgen om te laten zien hoe speciaal het kan zijn. Als we geen paddenstoelen hadden, zouden we zelfs geen bossen hebben – dat wil ik met de foto laten zien. Het zijn zeer belangrijke organismen.”

Het beste objectief voor macrofotografie

Het is duidelijk dat Maarten het soort creatieveling is die gedijt bij beperkingen. Dit kenmerk strekt zich uit tot de manier waarop hij lenzen selecteert.

“Ik gebruik zelden zoomobjectieven omdat ik mezelf grenzen wil geven. Met een prime moet je creatiever en specifieker zijn met betrekking tot je onderwerp. Als je alle foto’s met één objectief probeert te maken, zie je een gedeelde sfeer in het eindresultaat.”

Als het gaat om macrowerk, heeft hij één aanbeveling met kop en schouders boven andere uitsteekt: “De FUJINON XF80mmF2.8 R LM OIS WR Macro is een van de beste. Hij is uiterst scherp en heeft zoveel contrast – ik denk niet dat er op dit moment een beter macro-objectief is.”

Hij wijst echter snel op de uitstekende resultaten die kunnen worden bereikt met een verscheidenheid aan optiek bij het gebruik van macro extension tubes zoals de MCEX-11 en MCEX-16.

“Het is goed om ook andere objectieven te gebruiken. Deze beelden laten mensen zien dat je niet altijd een zeer duur goedkoop macro-objectief nodig hebt. Je kunt het met bijna alles proberen – macrofotografie kan voor iedereen leuk zijn.

“Ik heb één foto gemaakt met de FUJINON XF16mmF1.4 R WR, wat geen veelgebruikte brandpuntsafstand is voor macro, maar hij was perfect voor die foto. Ik kreeg de paddenstoel op de voorgrond en het hele bos op de achtergrond, met al dit licht dat door de bomen binnenkomt.”

Macrobeelden nabewerken

Maartens toewijding aan de werkelijkheid wordt voortgezet in zijn benadering van nabewerking. Hij heeft een subtiel tintje, eentje die alleen natuurlijke kenmerken wil versterken.

“Ik fotografeer in RAW en ontwikkel dan mijn eigen textuur. Maar ik wil alleen het licht benadrukken dat ik heb gezien bij het maken van de foto”, zegt hij.

Hij gaat verder en onthult zijn liefde voor het creëren van een natuurlijk vigneteffect om de ogen van de kijker te trekken. “Dat push ik in mijn nabewerking. Voor mij maakt het de foto en brengt het licht naar mijn onderwerp”, legt hij uit.

“Ik haal inspiratie uit Ansel Adams, de grote Amerikaanse fotograaf. Ik gebruik ontwijken en branden – soms zijn er plaatsen die wat opgelicht moeten worden, andere delen moeten donkerder worden. Maar ik probeer zo dicht mogelijk bij de realiteit te blijven.”

Uiteindelijk is de methodologie van Maarten subtractief, wat resulteert in extreem authentiek uitziende beelden. “Als ik door mijn foto’s ga, is mijn belichtingscompensatie bij de nabewerking bijna alles hieronder. Zo krijg ik drama en emotie in beeld – zo zie ik het graag.”